Kiedy piszemy “u”, a kiedy “ó”?
Jak już pewnie wiesz u – tak zwane u otwarte i ó – tak zwane ó zamknięte lub o kreskowane, to dokładnie te same dźwięki.
Dlaczego więc piszemy je inaczej? Pytają mnie na każdych pierwszych zajęciach nowi studenci. To proces historyczny w gramatyce języka polskiego, w którym ó ewoluowało z fonetycznego [o] i wyniku przekształceń zrobiło się z tego fonetyczne [u].
Język polski, jak wiadomo, bywa szalony, ale w tym wpisie podam Ci kilka najważniejszych zasad, które mam nadzieję, ułatwią Ci pisanie tych dwóch znaków.
Ó piszemy:
- kiedy wymienia się w innych formach gramatycznych na o, np. samochód – samochody, miód – miody, mój – moja
lub e, np. kościół – w kościele, siódmy – siedem, wesół – wesele
- w końcówce dopełniacza rodzaju męskiego, np. telefonów, kotów, kubków
- w końcówce nazwisk typu: Czubówna, Matysikówna, Nowakówna
- w przyrostkach -ów, -ówka, np. Kraków, Ojców, pomidorówka, żaglówka
Ó nie piszemy:
- na początku wyrazów, wyjątkiem są słowa typu: ósma, ósmy, ów, ówczesny
- na końcu wyrazów
U piszemy:
- na początku wyrazów, np. ulica, ubierać się, uwaga!
- na końcu wyrazów, np. dwoje uszu, w buszu, tu, temu miastu
- “Kto -uje kreskuje ten dostaje dwóje!” niech ta rymowanka z podstawówki pomoże Ci to zapamiętać, chodzi tu o formy czasownika w czasie teraźniejszym z -uj- np. maluje, handlujesz, podróżujemy
- w zdrobnieniach, np. malusi, słodziutki, tatuś, babunia
Powodzenia! 🙂
Gramatyka języka polskiego – Kiedy piszemy “u”, a kiedy “ó”?